Het griepvirus ontleed
Mensen zeggen al snel dat ze 'griep' hebben, maar vaak is dat een zware verkoudheid. Echte griep, influenza, wordt veroorzaakt door een serie virussen. Hoe werkt het griepvirus en wat kunt u ertegen doen?
Bij een klassieke griep is er sprake van een besmetting met het influenzavirus. Er zijn verschillende types influenzavirussen, maar het ziekteverloop is ongeveer identiek. Kort gezegd veroorzaakt influenza een acute ontsteking van de luchtwegen.
Wekenlang slap en moe
Maar het is geen gewone verkoudheid, het is veel ernstiger en verloopt veel sneller. Bij influenza voelt u zich snel erg ziek met bonzende hoofdpijn, spierpijn over het hele lichaam en hoge koorts (rond de 39°C). Normaal gesproken knappen patiënten na drie tot vijf dagen weer op, maar velen voelen zich nog wekenlang slap en moe.
Wereldwijde epidemie
Bij mensen met een slechte afweer kan de griep zeer ernstig verlopen en dodelijk zijn. Jaarlijks overlijden in Nederland zo'n duizend mensen aan de griep of de gevolgen ervan.
Aan de Spaanse Griep van 1918-1919, kort na de Eerste Wereldoorlog, overleden miljoenen mensen. Méér dan aan de oorlogshandelingen zelf. Er was toen sprake van een pandemie, een wereldwijde epidemie. We spreken van een epidemie als meer dan vijftig op de 100.000 inwoners van Nederland griep hebben en het influenzavirus ook in kweken wordt aangetoond.
Virusdeeltjes
Virussen behoren tot de micro-organismen, net als schimmels en bacteriën. Virussen zijn de kleinste micro-organismen, véél kleiner dan bacteriën. Ze kunnen zichzelf niet delen, maar hebben levende cellen nodig om te delen.
Zodra een virus een cel binnenkomt, geeft het die cel de opdracht om zichzelf na te maken. De cel reproduceert als het ware automatisch die blauwdruk, net zo lang tot de cel helemaal volzit met virusdeeltjes. Dan 'ontploft' de cel en springt het virus over naar de volgende cel.
Ernstige complicaties
Gelukkig herkent ons afweersysteem cellen die virussen maken. Zo snel mogelijk maakt het afweersysteem de eigen besmette cellen dood, zodat het virus zich niet verder kan verspreiden. Het nadeel van deze tegenaanval is dat bacteriën eerder kunnen toeslaan in de kapotte cellen. Daarom gaat een griep vaak gepaard met complicaties; van ernstige benauwdheid tot longontsteking.
Kort gezegd is een loopneus het effect van het virus, maar het groengele snot dat u een paar dagen later krijgt, is het resultaat van een bacterie die kans zag in de kapotte slijmvliezen toe te slaan.
Het griepvaccin, dat veel mensen jaarlijks in oktober krijgen, zorgt ervoor dat het immuunsysteem eerder de besmette cellen herkent. Het vaccin levert een voorbeeld op van hoe zo'n besmette cel eruitziet. Het lichaam zal dan eerder in de tegenaanval gaan en het risico van complicaties is veel kleiner. De griepprik wordt dus óók gegeven om de verschijnselen van de griep te verzachten.
Virussen muteren
Zoals alle virussen, kan ook het influenzavirus muteren. Het verandert zichzelf voortdurend een beetje. Zo was het virus van de Spaanse Griep weer anders dan van de Hongkong Griep eind jaren zestig. De influenzavirussen hebben allemaal een eigen naam, zoals H3N2 influenza A voor de Hongkong Griep. De Spaanse Griep was een type H1N1.
Door die mutaties is het virus extra lastig te bestrijden. Ieder jaar is een nieuw griepvaccin nodig, voor het type dat de vórige winter dominant was. Bovendien beperkt het virus zich niet tot één specie, maar kan bijvoorbeeld van vogels op mensen overspringen. Dat zagen we in 2005 en 2006 bij de 'vogelgriep', oftwel H5N1, een variant van het vogelpestvirus. Voor dit soort mutaties zijn wetenschappers zeer beducht, omdat ze moeilijk onder controle te houden zijn.
Besmetting voorkomen
Zoals bekend raadt het RIVM bejaarden en risicogroepen aan zich jaarlijks te laten inenten. Als u niet bent ingeënt tegen influenza, kunt u alleen proberen te voorkomen dat u besmet wordt met het virus. Een goede lichamelijke conditie is de eerste voorwaarde.
Slaap voldoende, eet groenten en fruit en zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Een goede hygiëne voorkomt vervolgens kruisbesmetting. Met kruisbesmetting bedoelen we de overdracht van bacteriën, schimmels of virussen van de ene persoon op de andere. Zeer regelmatig handen wassen is de simpelste en effectiefste manier om te voorkomen dat het griepvirus u in zijn greep krijgt.
Bedrust
Als u eenmaal griep hebt, is bedrust een remedie. Het is belangrijk om veel te drinken en bij hoge koorts de patiënt te koelen. Soms is een antibioticakuurtje nodig als er een bacteriële infectie bij komt, zoals een longontsteking. Uitzieken van griep is geen luxe, maar noodzaak. Wie te snel weer aan de slag gaat, loopt het risico een half jaar of langer vermoeidheidsklachten te houden.
